PM e-VIDYA
Digital Infrastructure for Knowledge Sharing (DIKSHA)
1) https://diksha.gov.in
5 सप्टेंबर 2017 रोजी भारताच्या माननीय उपराष्ट्रपतींनी दीक्षा (ज्ञान सामायिकरणासाठी डिजिटल पायाभूत सुविधा) औपचारिकरित्या सुरू केली.
विद्यार्थी, शिक्षक आणि पालकांसाठी:
दीक्षा पोर्टलची वैशिष्ट्ये
विद्यार्थ्यांच्या सुलभ प्रवेशासाठी दीक्षा पोर्टलची काही महत्त्वाची वैशिष्ट्ये येथे आहेत:
क्यूआर कोड - शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांसाठी राष्ट्रीय डिजिटल पायाभूत सुविधा त्यांच्या एनसीईआरटी पुस्तकांमध्ये प्रदान केलेला क्यूआर कोड स्कॅन केल्यानंतर अॅक्सेस करता येते. क्यूआर कोड स्कॅन केल्यानंतर, पोर्टल तुम्हाला अभ्यास करू इच्छित असलेल्या सूचना आणि विषयांसह येईल.
भाषा - पोर्टल इंग्रजी आणि विविध भाषांमध्ये उपलब्ध आहे ज्यामध्ये हिंदी, मराठी, तमिळ, तेलगू आणि इतर (18 भाषा) समाविष्ट आहेत. तुमच्या सोयी आणि सोयीनुसार तुम्ही कोणतीही भाषा निवडू शकता.
स्थान-आधारित - पोर्टल प्रथम तुम्ही कोणत्या ठिकाणी आहात ते विचारेल. उदाहरणार्थ, तुम्ही दिल्लीला पर्याय म्हणून निवडता, ते तुम्हाला 'उप-स्थान' म्हणजे तुम्ही दिल्लीच्या कोणत्या परिसरात राहता हे निवडण्यास सांगेल. त्यानुसार, ते तुम्हाला त्या प्रदेशात चालू असलेले अभ्यासक्रम दाखवेल ज्यामधून तुम्ही तुमच्या कौशल्यानुसार इच्छित अभ्यासक्रम निवडू शकता.
वर्ग आधारित - DIKSHA पोर्टलसाठी वापरकर्त्याला ज्या वर्गाचे अभ्यास साहित्य वापरायचे आहे ते निवडावे लागते. ज्या मानकाचे अभ्यास साहित्य तुम्हाला वापरायचे आहे त्यावर क्लिक करा आणि SUBMIT बटण प्रविष्ट करा.
DIKSHA मोबाइल अॅप
DIKSHA पोर्टल हे एक प्रगत प्लॅटफॉर्म आहे जे अँड्रॉइड आणि iOS वापरकर्त्यांसाठी देखील उपलब्ध आहे. तुम्ही Google Play Store वरून DIKSHA अॅप डाउनलोड करू शकता. मोबाइल अॅप केवळ शिक्षकांसाठीच नाही तर विद्यार्थी आणि पालकांसाठी देखील उपलब्ध आहे. अॅपमध्ये निर्धारित शालेय अभ्यासक्रमाच्या गरजा पूर्ण करणाऱ्या आकर्षक शिक्षण सामग्रीचा समावेश आहे.
अॅप हायलाइट्स
शिक्षकांनी तयार केलेले परस्परसंवादी साहित्य आणि भारतातील शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांसाठी सर्वोत्तम भारतीय सामग्री निर्माते एक्सप्लोर करा. भारताद्वारे, भारतासाठी!
पाठ्यपुस्तकांमधून QR कोड स्कॅन करा आणि विषयाशी संबंधित अतिरिक्त शिक्षण साहित्य शोधा
इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी नसतानाही ऑफलाइन सामग्री संग्रहित करा आणि शेअर करा
शाळेच्या वर्गात शिकवल्या जाणाऱ्या गोष्टींशी संबंधित धडे आणि वर्कशीट्स शोधा
अॅपचा अनुभव इंग्रजी, हिंदी, तमिळ, तेलुगू, मराठी, कन्नड, आसामी, बंगाली, गुजराती, उर्दू या भाषांमध्ये घ्या आणि लवकरच येत असलेल्या इतर भारतीय भाषांमध्ये घ्या!
व्हिडिओ, PDF, HTML, ePub, H5P, क्विझ - आणि लवकरच येत असलेल्या अधिक फॉरमॅट्स सारख्या अनेक कंटेंट फॉरमॅट्सना समर्थन देते!
शिक्षकांना कसा फायदा होईल?
दिक्षा - शिक्षकांसाठी राष्ट्रीय डिजिटल इन्फ्रास्ट्रक्चर हे मोबाईल अॅपच्या स्वरूपात देखील उपलब्ध आहे. आनंददायी वर्ग अनुभव निर्माण करण्यासाठी ते धडे योजना, वर्कशीट्स आणि क्रियाकलापांनी भरलेले आहे. हे पोर्टल शिक्षकांना त्यांच्या करिअरचा कालावधी समजून घेण्यास सक्षम करते. शाळेत सामील झाल्यापासून ते निवृत्तीपर्यंत, ते त्यांच्या करिअरच्या प्रगतीचा नकाशा काढू शकतात आणि त्यानुसार त्यांच्या कौशल्यांवर काम करू शकतात.
शिक्षकांसाठी फायदे
तुमचा वर्ग मनोरंजक बनवण्यासाठी परस्परसंवादी आणि आकर्षक शिक्षण साहित्य शोधा विद्यार्थ्यांना कठीण संकल्पना समजावून सांगण्यासाठी इतर शिक्षकांसोबत सर्वोत्तम पद्धती पहा आणि शेअर करा तुमचा व्यावसायिक विकास वाढवण्यासाठी अभ्यासक्रमांमध्ये सामील व्हा आणि पूर्ण झाल्यावर बॅज आणि प्रमाणपत्रे मिळवा
शालेय शिक्षक म्हणून तुमच्या कारकिर्दीतील तुमचा अध्यापन इतिहास पहा
राज्य विभागाकडून अधिकृत घोषणा मिळवा
तुम्ही शिकवलेल्या विषयाबद्दल तुमच्या विद्यार्थ्यांना काय समज आहे हे तपासण्यासाठी डिजिटल मूल्यांकन करा
विद्यार्थ्यांना कसा फायदा होईल?
DIKSHA अॅपची सुविधा असलेले विद्यार्थी सोप्या आणि परस्परसंवादी पद्धतीने संकल्पना समजून घेण्यास सक्षम असतील. अशी वैशिष्ट्ये आहेत ज्याद्वारे धडे सुधारित केले जाऊ शकतात. अॅप विद्यार्थ्यांना स्व-मूल्यांकन सराव व्यायामाद्वारे त्यांच्या शिक्षणाची चाचणी घेण्याची सुविधा देखील देते.
पालकांना कसा फायदा होईल?
DIKSHA अॅपची सुविधा असलेले पालक त्यांच्या मोबाईलमध्ये वर्गातील क्रियाकलापांचे अनुसरण करू शकतात आणि शाळेच्या वेळेबाहेर शंका दूर करू शकतात. हे सर्व संबंधित भागधारकांच्या त्रासमुक्त संवादासाठी एक व्यापक व्यासपीठ आहे.
विद्यार्थी आणि पालकांसाठी फायदे
प्लॅटफॉर्मवरील संबंधित धडे सहज उपलब्ध होण्यासाठी तुमच्या पाठ्यपुस्तकातील QR कोड स्कॅन करा
वर्गात शिकलेले धडे पुन्हा वाचा
समजण्यास कठीण असलेल्या विषयांभोवती अतिरिक्त साहित्य शोधा
समस्या सोडवण्याचा सराव करा आणि उत्तर बरोबर आहे की नाही यावर त्वरित अभिप्राय मिळवा.
नमुना सामग्री
लवकरच येत आहे
एकाच ठिकाणी अशा सर्व ई-सामग्रींच्या भांडाराची निर्मिती.
विद्यार्थी आणि शिक्षकांसाठी ऑनलाइन मूल्यांकन आणि प्रशिक्षण सॉफ्टवेअरचा विकास.
आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस आणि मशीन लर्निंग
सारख्या प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यासाठी व्यासपीठाची तरतूद.
Swayam Portal
2 ) स्वयंम पोर्टल
स्वयम हा भारत सरकारने सुरू केलेला एक कार्यक्रम आहे आणि शिक्षण धोरणाच्या तीन प्रमुख तत्त्वांना साध्य करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे, म्हणजे प्रवेश, समानता आणि गुणवत्ता. या प्रयत्नाचा उद्देश सर्वात वंचितांसह सर्वांपर्यंत सर्वोत्तम शिक्षण शिक्षण संसाधने पोहोचवणे आहे. स्वयंम डिजिटल क्रांतीपासून आतापर्यंत अस्पृश्य राहिलेल्या आणि ज्ञान अर्थव्यवस्थेच्या मुख्य प्रवाहात सामील होऊ शकलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी डिजिटल दरी कमी करण्याचा प्रयत्न करते.
स्थिती
स्वयम हे एक व्यासपीठ आहे जे वर्गात शिकवले जाणारे सर्व अभ्यासक्रम आयोजित करण्याची सुविधा देते, जे इयत्ता 9 वी ते पदव्युत्तर शिक्षणापर्यंत कोणालाही, कुठेही, कधीही प्रवेश मिळावा. सर्व अभ्यासक्रम परस्परसंवादी आहेत, देशातील सर्वोत्तम शिक्षकांनी तयार केले आहेत आणि कोणत्याही विद्यार्थ्यासाठी विनामूल्य उपलब्ध आहेत. मे २०२० पर्यंत सुमारे ९०,००० विद्यार्थ्यांनी या सुविधेत नोंदणी केली आहे.
स्वयमवर आयोजित केलेले अभ्यासक्रम ४ वर्गात आहेत - (१) व्हिडिओ व्याख्यान, (२) विशेषतः तयार केलेले वाचन साहित्य जे डाउनलोड/प्रिंट करता येते (३) चाचण्या आणि प्रश्नमंजुषा द्वारे स्व-मूल्यांकन चाचण्या आणि (४) शंका दूर करण्यासाठी ऑनलाइन चर्चा मंच. ऑडिओ-व्हिडिओ आणि मल्टीमीडिया आणि अत्याधुनिक अध्यापनशास्त्र/तंत्रज्ञानाचा वापर करून शिक्षण अनुभव समृद्ध करण्यासाठी पावले उचलण्यात आली आहेत.
विद्यार्थी आणि शिक्षकांसाठी
स्वयम प्लॅटफॉर्मवर अनुक्रमे शालेय शिक्षणाशी संबंधित ऑनलाइन अभ्यासक्रमांची विस्तृत श्रेणी एनआयओएस आणि एनसीईआरटी चालवत आहेत. प्रत्येक अभ्यासक्रमात मजकूर मॉड्यूल, व्हिडिओ ट्यूटोरियल, मूल्यांकन प्रश्न आणि स्वयं-शिक्षणासाठी अतिरिक्त संसाधने समाविष्ट आहेत. या अभ्यासक्रमांमध्ये सुमारे १.५ कोटी विद्यार्थ्यांनी नोंदणी केली आहे. या सर्व अभ्यासक्रमांसाठी नोंदणी आता खुली आहे. शालेय आणि उच्च शिक्षणाच्या विविध क्षेत्रांमध्ये डिजिटल सामग्रीचा वापर एकत्रित करण्यासाठी, SWAYAM प्लॅटफॉर्मला DIKSHA सोबत एकत्रित करण्याचे प्रयत्न केले जात आहेत. NCERT द्वारे ऑफर केलेल्या सर्व अभ्यासक्रमांसाठी, अभ्यासक्रम पुस्तक डाउनलोड करण्यासाठी ई-कंटेंटसाठी एक लिंक दिली जात आहे - उदा. बारावीच्या मानवी भूगोलाच्या मूलभूत तत्त्वांवर पुस्तक http://ncert.nic.in
याशिवाय AICTE ने IIT मुंबईच्या सहकार्याने इयत्ता 9वी आणि त्यावरील विद्यार्थ्यांसाठी योग्य असलेले अद्वितीय अभ्यासक्रम देखील सुरू केले आहेत.
विद्यार्थी आणि शिक्षक swayam.gov.in वर लॉग इन करून सर्व अभ्यासक्रम मॉड्यूल (मजकूर,
व्हिडिओ आणि
मूल्यांकन प्रश्न) विनामूल्य वापरू शकतात.
Swayam Prabha TV
Channels
3 ) स्वयं प्रभा टीव्ही
https://www.swayamprabha.gov.in/index.php/about
स्वयं प्रभा ०७ जुलै २०१७ रोजी उद्घाटन करण्यात आले. स्वयं प्रभा हा डीटीएच चॅनेल्सचा एक समूह आहे जो आठवड्याचे ७ दिवस, २४ तास दर्जेदार शैक्षणिक कार्यक्रम प्रसारित करण्यासाठी समर्पित आहे. ते जीसॅट-१५ उपग्रह वापरून काम करते.
स्वयं प्रभा दररोज किमान (४) तास नवीन कंटेंट होस्ट करते. हे दिवसातून आणखी ५ वेळा पुनरावृत्ती होते, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या सोयीची वेळ निवडता येते. हे चॅनल्स बीआयएसएजी (भास्कराचार्य इन्स्टिट्यूट ऑफ स्पेस अॅप्लिकेशन्स अँड जिओ-इन्फॉरमॅटिक्स), गांधीनगर येथून अपलिंक केलेले आहेत. कंटेंट एनपीटीईएल, आयआयटी, यूजीसी, सीईसी, इग्नू, एनसीईआरटी आणि एनआयओएस द्वारे प्रदान केले जातात. इन्फ्लिबनेट सेंटर वेब पोर्टलची देखभाल करते.
शालेय शिक्षणासाठी
नमुना सामग्री:
दूरदर्शनच्या मोफत डिश, डीटीएच सेवेचे सदस्य, हे शैक्षणिक चॅनेल समान सेट टॉप बॉक्स आणि टीव्ही वापरून पाहू शकतात. कोणत्याही अतिरिक्त गुंतवणूकीची आवश्यकता नाही.
swayamprabha.gov.in या वेब पोर्टलवर प्रसारित व्हिडिओंचा संग्रह देखील आहे जो कधीही ऑनलाइन पाहता येतो. विद्यार्थ्यांना वेबसाइटवर चालू आणि आगामी कार्यक्रमांच्या यादी आणि वेळापत्रकाची माहिती मिळू शकते.
INFLIBNET केंद्राने स्वयंप्रभाचे अॅप देखील विकसित केले आहे. विद्यार्थी ते प्ले स्टोअरवरून डाउनलोड करू शकतात. सर्व चालू आणि आगामी कार्यक्रमांच्या यादी आणि वेळापत्रक अॅपवर पाहता येतील.
ठळक मुद्दे:
इयत्ता पहिली ते दहावी
इयत्ता पहिली ते दहावीसाठी, स्वयं प्रभा डीटीएच टीव्ही चॅनेलवर (सकाळी ९.०० ते ११.०० वाजेपर्यंत) दोन तासांचे प्रक्षेपण वेळापत्रक (रेकॉर्डिंग आणि लाईव्ह कार्यक्रमासह) दररोज दोन तासांचे (दुपारी ४.०० ते सायंकाळी ६.०० वाजेपर्यंत) रिपीट टेलीकास्ट केले जात आहे.
इयत्ता ११ आणि १२
इयत्ता ११ आणि १२ साठी, स्वयं प्रभा डीटीएच टीव्ही चॅनेलवर (सकाळी ९.०० ते दुपारी १२.०० वाजेपर्यंत) तीन तासांचे प्रक्षेपण वेळापत्रक (रेकॉर्डिंग आणि लाईव्ह कार्यक्रमासह) दिवसभर रिपीट टेलीकास्ट केले जात आहे.
यामुळे प्रत्येक मुलाला सोयीस्करपणे स्लॉट निवडता येतील आणि शैक्षणिक कार्यक्रमांचा अर्थपूर्ण वापर करता येईल आणि शिकता येईल. साप्ताहिक प्रसारण वेळापत्रक सीआयईटी-एनसीईआरटी वेबसाइट तसेच स्वयं प्रभा वेबसाइटवर उपलब्ध असेल.
आयआयटी पालच्या भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि गणितावरील व्याख्यानांसाठी
चॅनल २२ एकत्रित केले जाईल.
Extensive use of
Radio, Community radio and Podcasts
4 ) रेडिओ, कम्युनिटी रेडिओ आणि पॉडकास्ट
विद्यार्थ्यांसाठी:
मुक्त विद्या वाणी
मुक्त विद्या वाणी हा एक अद्वितीय शैक्षणिक वेब रेडिओ आहे, जो शैक्षणिक उद्देशांसाठी स्ट्रीमिंग ऑडिओ आहे आणि जगातील सर्वात मोठ्या ओपन स्कूलिंगचा भाग आहे. त्याच्या स्टुडिओमधून इंटरनेट कनेक्शन असलेल्या कोणत्याही प्रेक्षकांशी तो द्विमार्गी संवाद साधण्यास सक्षम करतो. मुक्त विद्या वाणीने शैक्षणिक उद्देशासाठी स्ट्रीमिंग ऑडिओ वापरण्याच्या क्षेत्रात आपल्या कामगिरीचे पाचवे गौरवशाली वर्ष पूर्ण केले आहे जे आता शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी एक प्रभावी आणि लोकप्रिय व्यासपीठ बनले आहे. मुक्त विद्या वाणी कार्यक्रमांचा मुख्य उद्देश NIOS च्या माध्यमिक, वरिष्ठ माध्यमिक आणि व्यावसायिक प्रवाहातील विद्यार्थ्यांना वेब स्ट्रीमिंगद्वारे विविध अभ्यासक्रम साहित्याचा अभ्यास करण्यास सक्षम करणे आहे.
NIOS मुक्त विद्या वाणी (MVV) द्वारे त्यांच्या नोंदणीकृत विद्यार्थ्यांसाठी माध्यमिक, वरिष्ठ माध्यमिक आणि व्यावसायिक अभ्यासक्रमांच्या विविध विषयांवर वैयक्तिक संपर्क कार्यक्रमांचे (PCPs) थेट परस्परसंवादी वेब-स्ट्रीमिंग आयोजित करते. रेडिओ वाहिनी केवळ विद्यार्थ्यांमध्येच नव्हे तर सामान्य जनतेपर्यंत पोहोचण्यासाठी या PCPs चे प्रसारण देखील करते.
शिक्षा वाणी पॉडकास्ट
सीबीएसईचा शिक्षा वाणी नावाचा पॉडकास्ट इयत्ता 9 वी ते 12 वी पर्यंतच्या विविध विषयांसाठी वेळेवर, शैक्षणिक, स्पष्ट आणि अखंड पद्धतीने ऑडिओ सामग्री प्रसारित करतो. सीबीएसई-शिक्षा वाणी अँड्रॉइड फोन वापरकर्त्यांसाठी प्ले स्टोअरवर उपलब्ध आहे. आतापर्यंत शिक्षावाणीमध्ये एनसीईआरटी अभ्यासक्रमानुसार विषयांवर ऑडिओ फाइल्सच्या स्वरूपात अंदाजे 400 सामग्री आहे.
दूरदर्शन आणि आकाशवाणी
दूरदर्शन आणि ऑल इंडिया रेडिओ देशभरात रेडिओ, यू ट्यूब आणि टीव्हीवर व्हर्च्युअल वर्ग आणि शैक्षणिक सामग्री प्रसारित करत आहेत. दूरदर्शन आणि आकाशवाणीद्वारे व्हर्च्युअल शिक्षणात हे समाविष्ट आहे:
प्राथमिक, माध्यमिक आणि उच्च माध्यमिक शाळेतील विद्यार्थ्यांसाठी अभ्यासक्रमावर आधारित वर्ग.
माध्यमिक शाळा सोडल्याचे प्रमाणपत्र विषय.
बोर्डासाठी बसणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी आदर्श प्रश्नपत्रिका.
अभियांत्रिकी आणि वैद्यकीय प्रवेश परीक्षांची तयारी.
कथाकथन आणि प्रश्नमंजुषा कार्यक्रम.
यापैकी बहुतेक शैक्षणिक प्रसारणे सकाळी लवकर
सुरू होतात आणि दुपारी पुनरावृत्ती होतात.
Special e-Content for
CWSN
5 ) विशेष गरजा असलेली मुले
विद्यार्थ्यांसाठी:
दृष्टिहीनांसाठी ऑडिओबुक्स आणि श्रवणहीनांसाठी ISL शब्दकोश DIKSHA प्लॅटफॉर्मवर ठेवण्यात आले आहेत. याव्यतिरिक्त, राष्ट्रीय मुक्त शाळा संस्था अपंग लोकांसाठी त्यांची वेबसाइट सुलभ करण्यासाठी वचनबद्ध आहे. वेबसाइट सुलभ करण्याच्या प्रयत्नात, NIOS ने विविध वैशिष्ट्ये समाविष्ट केली आहेत ज्यामुळे वापरकर्त्यांना वेबसाइट ब्राउझ करणे सोपे होईल.
वेबसाइटमध्ये समाविष्ट केलेल्या काही प्रवेशयोग्यता वैशिष्ट्यांमध्ये डिस्प्ले सेटिंग्ज समायोजित करणे, नेव्हिगेशनची सोय, सामग्री वाचनीयता इत्यादींचा समावेश आहे. या वेबसाइटमध्ये समाविष्ट केलेल्या प्रवेशयोग्यता वैशिष्ट्यांमध्ये खालीलप्रमाणे समाविष्ट केले आहे:प्रतिमा आणि ऑडिओ/व्हिडिओसाठी पर्यायी वर्णन
प्रदर्शन सेटिंग्ज
नेव्हिगेशनची सोय
सामग्री वाचनीयता आणि रचना
कीबोर्ड समर्थन
दृष्टिहीन शिकणारे
डिजिटल ऑडिओबुक्स, नियतकालिके आणि संगणकीकृत मजकूरासाठी तांत्रिक मानक असलेल्या डिजिटली अॅक्सेसिबल इन्फॉर्मेशन सिस्टम (DAISY) मध्ये अभ्यास साहित्य विकसित केले गेले आहे.
NIOS चे सर्व अभ्यास साहित्य DAISY द्वारे विद्यार्थ्यांना पाहता येईल.
बहिरे आणि ऐकू न येणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी संवाद आणि शिक्षण सुलभ करण्यासाठी भारतीय सांकेतिक भाषा (ISL) शब्दकोश विकसित करण्यात आला आहे.
माध्यमिक स्तरावरील आणि योग अभ्यासक्रमातील विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक प्रवेश देण्यासाठी NIOS ने 7 विषयांमध्ये सांकेतिक भाषेतील 270 हून अधिक व्हिडिओ विकसित केले आहेत.
हे व्हिडिओ https://www.youtube.com/channel/UCXBn5q8Zv4Bz-LZXWWD7Jxw/playlists येथे उपलब्ध आहेत.
शालेय अभ्यासक्रमात प्रवेशयोग्यता - NCERT चे उपक्रम येथे आढळू शकतात https://ciet.nic.in/pages.php?id=accesstoedu&ln=en&ln=en
श्रवणक्षमता असलेले विद्यार्थी
NIOS चा अभ्यासक्रम सामग्री (निवडलेली) सांकेतिक भाषेत देखील रेकॉर्ड करण्यात आली आहे जी NIOS वेबसाइट तसेच YouTube वर पोस्ट केली आहे.
NIOS ने माध्यमिक स्तरावरील आणि योग अभ्यासक्रमातील विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक प्रवेश देण्यासाठी ७ विषयांमध्ये सांकेतिक भाषेतील २७० हून अधिक व्हिडिओ विकसित केले आहेत.
हे व्हिडिओ https://www.youtube.com/channel/UCXBn5q8Zv4Bz-LZXWWD7Jxw/playlists वर उपलब्ध आहेत.
रेकॉर्ड केलेली सामग्री HI शिकणाऱ्यांना DVD वर पाठवली जाते.
NCERT द्वारे विकसित केलेले नाविन्यपूर्ण साहित्य.
विशेष गरजा असलेल्या मुलांना (CwSN) शाळांमध्ये आणण्यासाठी विविध पावले उचलली जात आहेत. राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषदेने (NCERT) गंभीर अपंगत्व असलेल्या विद्यार्थ्यांना ई-लर्निंगद्वारे कमी किमतीत दर्जेदार गृह शिक्षण देण्यासाठी आदर्श साहित्य विकसित केले आहे. NCERT ची पाठ्यपुस्तके डिजिटल पुस्तकांमध्ये रूपांतरित केली आहेत जी कोणीही, कधीही मोफत डाउनलोड करू शकते. बहुतेक पुस्तके UNICODE मध्ये आहेत जी विशेष गरजा असलेले मूल ई-पाठशाला मोबाईल अॅपद्वारे टेक्स्ट-टू-स्पीच (TTS)/सॉफ्टवेअर/मोबाइल अॅप वापरून वाचू शकते. दृष्टिहीन विद्यार्थ्यांसाठी DAISY स्वरूपात ई-पुस्तक आणि स्पर्शिक नकाशे विकसित केले आहेत.
पायाभूत वर्षांमध्ये समावेशक शिक्षणाला प्रोत्साहन देणे - बरखा: 'सर्वांसाठी एक वाचन मालिका'
विभागाने 'बरखा: 'सर्वांसाठी एक वाचन मालिका' हे एक अनुकरणीय, समावेशक शिक्षण साहित्य म्हणून पूरक प्रारंभिक वाचन मालिकेच्या स्वरूपात विकसित केले आहे. ही वाचन मालिका प्रिंट आणि डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध आहे. त्याची रचना समावेशनाच्या तत्त्वांवर आणि युनिव्हर्सल डिझाइन फॉर लर्निंग (UDL) च्या संकल्पनेवर आधारित आहे. स्पर्शिक आणि उच्च रिझोल्यूशन व्हिज्युअल, सुलभ लिपींमध्ये मजकूर इत्यादी समावेशक वैशिष्ट्यांच्या डिझाइनला UDL ची तत्त्वे कशी मार्गदर्शन करू शकतात हे दाखवण्यासाठी बरखा: 'सर्वांसाठी एक वाचन मालिका' हे अनुकरणीय आहे. हे उदाहरण सर्व शालेय टप्प्यांसाठी पाठ्यपुस्तकांच्या स्वरूपात आणि इतर शिक्षण संसाधनांच्या स्वरूपात समान प्रवेशयोग्य सामग्री विकसित करण्यासाठी दिशा आणि प्रारंभिक मार्गदर्शक तत्त्वे प्रदान करते.
डिजिटल इंडिया मोहिमेच्या अनुषंगाने, विभागाने 'सर्वांसाठी एक वाचन मालिका' बरखाची डिजिटल आवृत्ती देखील विकसित केली
आहे. या डिजिटल आवृत्तीमध्ये छापील
आवृत्तीची सर्व समावेशक वैशिष्ट्ये राखून ठेवली आहेत आणि त्याच्या कार्यक्षमतेत ते
अद्वितीय आहे कारण ते अधिक लवचिकता देते आणि सर्वांना आकर्षित करण्याची अधिक संधी
देते. मुले एकाच उपकरणाद्वारे सर्व ४० कथापुस्तिका अॅक्सेस करू शकतात. यामुळे
त्यांना कधीही आणि कुठेही कोणतेही पुस्तक पुन्हा वाचण्याची संधी मिळते. स्वतःच्या
संगणकावर किंवा टॅब्लेटवर वाचता येण्यामुळे मिळणारी गोपनीयता एखाद्याला आरामात आणि
स्वतःच्या गतीने वाचण्याची परवानगी देते ज्यामुळे अर्थ आणि आनंदासह धोकादायक
नसलेल्या वातावरणात वाचनाला प्रोत्साहन मिळते. प्रत्येक कथेचा परिचय ऑडिओ-व्हिडिओ
स्वरूपात सांकेतिक आणि नियमित भाषेच्या स्वरूपात उपलब्ध आहे. हे सर्व मुलांना लहान
वयातच संवादाचे नियमित स्वरूप म्हणून सांकेतिक भाषेची ओळख करून देण्यास मदत करते.
या वाचन मालिकेची डिजिटल आवृत्ती NCERT वेबसाइट आणि epathshala पोर्टलवर उपलब्ध आहे.
Online Coaching for
Competitive Exams
6 ) स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाइन प्रशिक्षण
IITJEE/NEET तयारीसाठी IITPAL
उच्च शिक्षण विभागाने स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाइन शिक्षणाची व्यवस्था केली आहे - IITPAL आणि E-अभ्यास. IITPal किंवा IIT प्रोफेसर असिस्टेड लर्निंग ही विद्यार्थ्यांना संयुक्त प्रवेश परीक्षेची (JEE) तयारी करण्यास मदत करण्यासाठी IIT प्राध्यापकांनी तयार केलेल्या व्याख्यानांची मालिका आहे.
सामग्री: भौतिकशास्त्र: १९३ व्हिडिओ/ गणित: २१८ व्हिडिओ/ रसायनशास्त्र: १४६ व्हिडिओ/ जीवशास्त्र: १२० व्हिडिओ
IITPal व्याख्याने स्वयंप्रभा चॅनेलवर प्रसारित केली जातात. यासाठी चॅनेल क्रमांक २२ वाटप करण्यात आला आहे.
https://www.swayamprabha.gov.in/index.php/channel_profile/profile/22
चाचणी सराव
ई-अभ्यास हे राष्ट्रीय चाचणी संस्थेद्वारे आयोजित स्पर्धात्मक परीक्षा - JEE आणि NEET - देणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी एक वैयक्तिकृत अनुकूली शिक्षण मंच आहे.
अॅप इंग्रजी आणि हिंदी दोन्हीमध्ये तयारीसाठी दररोज एक पूर्ण चाचणी प्रकाशित करेल.
https://www.nta.ac.in/abhyas